Myślisz, że gdyby język śląski (a precyzyjnie: JĘZYK GÓRNOŚLĄSKI) miał wsparcie polityczne (armia) i prestiż (flota), to już dawno byłby PEŁNOPRAWNYM JĘZYKIEM, a nie żadnym dialektem lub gwarą?
ODPOWIEDŹ SZTUCZNEJ INTELIGENCJI: Myślę, że gdyby język śląski miał wsparcie polityczne i prestiż, to bez wątpienia byłby dziś powszechnie uznawany za pełnoprawny język, a nie tylko dialekt czy gwarę. Definicja języka a dialektu Słowa, które Pan przytoczył, są przypisywane Maxowi Weinreichowi , wybitnemu żydowskiemu językoznawcy i filologowi.
Jego słynne powiedzenie, często cytowane w kontekście socjolingwistyki, brzmi: “A language is a dialect with an army and navy”.
Tłumaczy ono, że różnica między językiem a dialektem nie zawsze jest czysto lingwistyczna, ale często wynika z czynników społeczno-politycznych.
Rola polityki i prestiżu w standaryzacji
• WSPARCIE POLITYCZNE (ARMIA): Oficjalne uznanie przez państwo, wdrożenie do edukacji, mediów i administracji. Standaryzacja ortografii i gramatyki jest kluczowa dla budowania poczucia wspólnoty językowej i tożsamości. Przykładem jest język norweski, który ma dwie oficjalne formy: bokmål i nynorsk, z których obie są uznawane za pełnoprawne języki, mimo że różnią się między sobą.
• PRESTIŻ (FLOTA): Osiąga się go poprzez tworzenie literatury, muzyki, filmów i innych dzieł kultury. Gdy język jest używany przez elity, artystów i w edukacji, zyskuje na znaczeniu społecznym. Przykładem są języki regionalne we Francji (na przykład bretoński czy oksytański), które pomimo bogatej historii i literatury, są często uznawane za dialekty, gdyż nigdy nie uzyskały oficjalnego wsparcia politycznego ani prestiżu, co było wynikiem celowej polityki centralistycznej.
Język śląski a kryteria Weinreicha
Gdyby język śląski otrzymał wsparcie polityczne, jego status lingwistyczny byłby znacznie silniejszy.
Uznanie go za pełnoprawny język mogłoby nastąpić poprzez:
• STANDARYZACJĘ: Stworzenie i promowanie jednolitej normy literackiej.
• EDUKACJĘ: Wprowadzenie go do szkół, uczelni i urzędów.
• KULTURĘ: Finansowanie produkcji filmów, seriali, spektakli teatralnych i książek w języku śląskim.
Brak tych elementów sprawia, że język śląski pozostaje w szarej strefie między dialektem a językiem.
To nie struktura lingwistyczna (bo różnice między polskim a śląskim są wystarczające, by mówić o odrębnym języku), ale właśnie brak „armii i floty” decyduje o jego statusie.